XIII. YÜZYILDA BATI’DAKİ İLMİ CANLANMANIN TRABZON’DAKİ YANSIMALARI – XIII. CENTURY IN CHRISTIAN WORLD SCIENTIFIC RECOVERY’S EXTENSION IN TRABZON

MEHMET ÇOG

ÖZ

XIII. yüzyıl İslam ve Hıristiyan dünya için önemli tarihi dönüşümlerin yaşandığı bir dönemdir. İslam dünyası yaklaşık beş asırlık muhteşem ilerlemeden sonra duraklamaya yüz tutmuştur.  Bu devirde Hıristiyan âlemi ise ortaçağ karanlığından sıyrılmaya başlayıp, Rönesans’ın zeminini hazırlayan fikri ve ilmi uyanışa geçmiştir. Bu canlanmada Batı’nın beslendiği kaynakların başında İslam Medeniyeti gelmektedir. Trabzon şehrinin de bu yüzyılda Astronomi ve Matematik alanındaki eserlerin Batı’ya aktarımında önemli bir görev üstlendiğini görmekteyiz. Komnenoslar’ın desteğini alarak İlhanlılar döneminde Tebriz’de bilimsel araştırma yapmak üzere bulunan Chioniades Astronomi ve Matematik ilminin temel klasiklerinin Bizans’a naklinde ilk çalışmaları yapanlardan birisidir. İlerleyen yıllarda Chioniades’in yanı sıra Trabzon’da Batı medeniyetinin ilmi ve fikri gelişimine katkıda bulunan Georgios Amiroutzes, Kardinal Bessarion, Andreas Libadenos gibi önemli bilim insanları yetişmiştir.

Anahtar Sözcükler: Trabzon’da Bilim, Trabzon, Chioniades, Trabzon’da Astronomi.

ABSTRACT

XIII. century is a period of significant historical transformations in both the

Islamic and the Christian worlds. After a five-century dominanance in science and art,  the Islamic world entered an unproductive period. Coming out of the darkness and bigoitsm of the middle age, the Chrsitan world took the stage with a new awakening that paved the way to Renaissance. However, what influenced and inspired the western civilization during this period was the Islamic civilization.  Studies report that Trabzon was a center for scientific studies in the field of Astronomy and Mathematics, and played an important role in the introduction of the works in these fields to the West. Chioniades is one of the first scientists to study the classical works of Astronomy and Mathematics in Tebriz, Iran. There wrere other scientists in the Province of Trabzon, including George Amiroutzes, Cardinal Bessarione,  Andreas Libadenosc, who contributed to the scientific and intellectual development of Western civilization.

Keywords: Trabzon, Science in Trabzon, Chioniades, Astronomy in Trebizond.