LIVIOPOLIS’DEN ŞARLI’YA BEŞİKDÜZÜ’NÜN TARİHÎ COĞRAFYASI – FROM LIVIOPOLIS TO ŞARLI HISTORICAL GEOGRAPHY OF BEŞİKDÜZÜ

SİNAN KILIÇ

 ÖZ

Bu yazıda Trabzon’un Beşikdüzü ilçesi tarihi coğrafya bakımından incelenmektedir. Bölgede henüz detaylı arkeolojik araştırmalar yapılmadığından Antik Çağ’dan ve Ortaçağ’dan günümüze kalan bilgiler değerlendirmeye alınmıştır. Amaç Beşikdüzü sahilindeki tarihsel liman ve bu limanın hemen önündeki küçük kale ile daha gerideki coğrafi etki alanına dikkat çekmektir. Bu yazı ile Antik Çağ kaynaklarında Liviopolis, Ortaçağ harita ve metinlerinde ise aynı adın çeşitlemeleriyle adlandırılan kıyı kalesi konumlandırılmaya çalışılacaktır. Henüz tescil işlemi yapılmamış olan bu kale ve çevresi günümüzde tahribata açık durumdadır. Nitekim kısa süre önce Beşikdüzü Limanı’nın inşası sırasında zarar da görmüştür. Söz konusu doğal limanın Karadeniz’deki ilk denizcilik faaliyetleri ile birlikte kullanılmaya başladığı anlaşılmaktadır. Buna bağlı olarak kale ile çevresindeki yerleşmenin de bu limanın kullanımına paralel olarak geliştiği varsayılabilir. Günümüze temelleri ulaşan kalenin bir Ortaçağ yapısı olduğu belirtilmekte ise de, bu bilgi ancak arkeolojik bir kazı çalışması ile doğrulanabilir.

Anahtar Sözcükler: Liviopolis, Yavabolu, Şarlı, Beşikdüzü, Şalpazarı, Ağasar Vadisi, Karadeniz

ABSTRACT

This paper deals with the historical geography of Beşikdüzü, a small town  in the western part of Trabzon.  The study evaluates  only the ancient and medieval sources since no detailed archaeological investigations have been carried out in the region. The aim of the study is to dwell on the historical port along the shore of Beşikdüzü, the small castle just in front of the port and their geographical hinterland. This paper will try to locate the coastal fortress, which is called Liviopolis in the ancient sources and with other names in the medieval maps and texts. The castle and its vicinity area, not officially registered yet, and recently damaged by the construction of Beşikdüzü port, are still open to destruction today. It is estimated that the natural port was in use most probably since the first marine activities in the Black Sea. Thus, it can concluded that the castle and its surrounding area must have been urbanized parallel to the use of the port. Though it is suggested that the castle, only the pedestals of which exist today is a medieval construction, but this can be only confirmed through an archaeological excavation.

Keywords: Liviopolis, Yavabolu, Şarlı, Beşikdüzü, Şalpazarı, Ağasar Vadisi, Karadeniz