SİNOP İLİ ORTAÇAĞ BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ-A MEDIEVAL BIBLIOGRAPHICAL STUDY OF SİNOP PROVINCE

ÖZ

Karadeniz’in tek tabii limanı olan Sinop, ilk çağlardan beri önemli bir askerî ve ticarî merkez konumunda olmuştur. Bizans döneminde Trabzon’dan gelen İpek yolu ticaretinin önemli bir noktası olan şehir sonraki dönemlerde de bu önemini devam ettirmiştir. 1085 yılında Karatekin tarafından Büyük Selçuklu hâkimiyetine alınan Sinop, kısa bir süre sonra tekrar Türklerin elinden çıkmıştır. Şehir, 1214 yılında I. İzzeddîn Keykâvûs tarafından Selçuklu hâkimiyetine girmiş ve Türk-İslam beldesi haline getirilmesi için yoğun çalışmalar yapılmıştır. Sinop, Türkiye Selçukluları döneminde de askerî ve ekonomik önemini devam ettirmiştir. Güneyde Antalya ve Alanya limanları ile kuzeyde Sinop limanının Selçukluların eline geçmesi devleti ekonomik yönden önemli bir merkez haline getirmiştir. Sinop, Selçukluların kuzey ülkelerine karşı plânladıkları askerî harekâtların da merkezi olmuştur. Nitekim I. Alâeddîn Keykûbâd döneminde yapılan Suğdak Seferi buradan icra edilmiştir. Şehir coğrafî konumu nedeniyle Trabzon Rum Devleti’nin vazgeçemediği bir yer olmuştur. Kösedağ savaşından sonra Türkiye Selçuklularının zayıflamasıyla burası tekrar Trabzon Rum Devleti’nin eline geçmiştir. Şehir 1277 yılından itibaren Pervaneoğulları, Candaroğulları, İsfendi-yaroğulları ve Kızıl Ahmediler’in hâkimiyetinde kalmıştır. Beylikler döneminde Sinop’ta Türk-İslam kültürü yerleşmeye devam etmiştir. 1461 yılından itibaren Osmanlı hâkimiyetine giren şehir bu dönemde de askeri ve ticari önemini büyük ölçüde korumuştur.

Bu çalışmada Sinop’un Ortaçağ tarihi ile ilgili bir bibliyografya denemesi yapılmıştır. Ortaçağ Sinop tarihi ile ilgili ayrıntılı bir bibliyografya çalışması mevcut değildir. Çalışma bu alandaki eksikliği doldurmayı hedeflemektedir. Çalışmada sadece Sinop üzerine yapılan müstakil çalışmalar değil aynı zamanda Ortaçağ Sinop’u hakkında bilgi verilen çalışmalar da değerlendirilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Ortaçağ, Sinop, Bibliyografya, Bizans, Selçuklular, Beylikler

ABSTRACT

Sinop, the only natural port of the Black Sea, has been an important military and commercial centre since ancient times. The city, which was an important point of the Silk Road trade from Trabzon during the Byzantine period, continued this importance in the following periods. Sinop was taken over by the Great Seljuks by Karatekin in 1085 but soon fell out of the Turks again. During the reign of Izzeddîn Keykâvûs I in 1214 intensive efforts were made to turn it into a Turkish-Islamic town. Sinop, also continued its military and economic importance in the Turkish Seljuk period.  The seizure of the Sinop port in the North, besides the Antalya and Alanya ports in the South, made the state an important economic centre. Thus, Sinop became the centre of the military operations planned by the Seljuks against the northern countries. As a matter of fact, the Suğdak Expedition in the period of Alâeddîn Keykûbâd was conducted here. Due to its geographical location, the city became a place where the Greek Empire of Trebizond could not be abandoned. After the battle of Kösedağ, with the weakening of the Turkey Seljuks, it was re-conquered by the Greek Empire of Trebizond. After 1277, the city was dominated by Pervaneogullari, Candarogullari, Isfendiyarogullari and Kizil Ahmedis. Turkish-Islamic culture continued in Sinop during the period of Principalities. The city, under the Ottoman rule since 1461, maintained its military and commercial importance in this period. This study is aimed at a bibliographical examination of the medieval history of Sinop since there is no detailed bibliography on the history of Medieval Sinop. The study reviews and evaluates the studies about the medieval Sinop as well as the independent studies on medieval Sinop.

Keywords: Medieval, Sinop, Bibliography, Byzantium, Seljuks, Beyliks.