BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA BAYBURT’UN İŞGALİ VE GÖÇ – THE INVASION OF BAYBURT AND MIGRATION DURING THE FIRST WORLD WAR

MEHMET OKUR-SERDAR GÖKTAŞ

 ÖZ

Birinci Dünya Savaşı sırasında Sarıkamış felaketi sonrasında saldırıya geçen Rus orduları 16 Şubat 1916’da Erzurum’u, 24 Şubat 1916’da da Aşkale’yi işgal ettikten sonra Bayburt’a yönelmiş ve 15 Nisan-16 Temmuz 1916 tarihleri arasında cereyan eden şiddetli çatışmalar sonucunda bu bölgeyi de işgal etmişlerdir.

Bayburt’ta 16 Temmuz 1916 tarihinde başlayan Rus işgali ve onların desteğinde harekete geçen Ermeni-Rum çetelerinin katliamları bölgenin sosyal, ekonomik, idari, demografik ve kültürel yapısını altüst etmiştir. Öyle ki Bayburt işgalden önce 76.842 nüfusa sahip iken, göç ve katliamlar sonucu yaklaşık olarak yarı yarıya düşerek 41.962 seviyesine gerilemiştir. Yine bu işgal ve katliam sürecinde yalnızca Bayburt merkez ve merkeze bağlı yerleşim yerlerinde; 2.000 hane, 4 cami, 7 mescit, 3 tekke, 50 medrese, 5 mahalle mektebi, 1 debbağhane, 6 otel, 130 kahvehane, 28 fırın, 50 ahır, 300 mağaza (büyük dükkan), 700 dükkan, 2 hamam, 1 un fabrikası, 4 değirmen ve resmi binalar yağmalanmış ve tahrip edilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Birinci Dünya Savaşı, Bayburt, İşgal, Nüfus, Göç

ABSTRACT

Upon the outbreak of the First World War, the Russian army which waged battle on Caucasus Front directed its course towards Bayburt and invaded this region as a result of fierce battles between 15 April and 17 July 1916. The Russian army had already invaded Erzurum on 16 February 1916 and Askale on 24 February 1916. The Russian invasion of Bayburt which commenced on 16 July 1916 and the Armenian-Greek massacres supported by Russian forces disrupted the social, economic, administrative, demographic, and cultural structure of the region. The population of Bayburt fell almost by half: 76.842 before the invasion and 41.952 after the invasion. Also, in the process of occupation, 2000 houses, 4 mosques, 7 masjids, 3 lodges, 50 madrasa, 5 schools, 1 tannary, 6 hotels, 130 coffeehouses, 27 bakery houses, 50 stables, 300 shops, 700 stores, 2 bathhouses, 1 flour plant, 4 mills, and halls were plundered and ruined in central Bayburt.

Keywords: First World War, Bayburt, invasion, population, migration